Το οδοιπορικό ενός στρατιώτη, κατά την οπισθοχώρηση

Καραφύλλη Μαριάνθη

Απόσπασμα από το ημερολόγιο της μητέρας μου, 2 μέρες πριν την άφιξη των Γερμανών στο Μόλυβο-Λέσβου

Στην απόδοση από το πρωτότυπο έγιναν μόνο μικρές ορθογραφικές-γραμματικές-συντακτικές-διευκρινιστικές διορθώσεις-συμπληρώσεις, για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου.

💢

Έτος 1941, Ημέρα Παρασκευή 2 του μηνός Μαΐου  και ώρα 10 π.μ. γραφτήκανε αυτά, από το ημερολόγιο ενός φαντάρου, που ύστερα από τόσες περιπέτειες έφθασαν εις το χωριό μας, να αναπαυτούν λιγάκι κάτω από τα τσαμάκια. Τρέξαμε όλοι και πήγαμε να τους ειδούμε. Ήταν αξιολύπητοι οι καϋμένοι και ένας απ’ αυτούς είχε γραμμένο τον βίον του, με λίγα λόγια. Το όνομά του Αντώνιος Τσαμπούρης εκ Βόλου. Βγήκαν με βενζινόπλοια εις την θέση Εφθαλού και μόνοι τους, χωρίς κανέναν οδηγό, βγήκαν εις τον δρόμο Μακρές και τράβηξαν για την Αστυνομία.

                 

Ο βίος μας μετά την συνθηκολόγησην της Ανατολικής Μακεδονίας.

Ημέρα Τετάρτη και ώραν 11 Νυκτερινής μας διέταξε ο Διοικητής οχυρού δια να συγκεντρωθούμε. Κατόπιν πολυώρου σκέψεων των αξιωματικών μετέβημεν εις Μέταλλον χωρίον (σημερινή ονομασία Μέταλλα Σερρών), αφήνοντας τα ιερά φρούρια της Κάλης  με ….. κλάματα και με μεγάλην λύπην, ως έρμεα, χωρίς να ξέρομεν πού θα μας επήγαιναν. Ενώ εκάνανε Συμβούλιο οι Αξιωματικοί, διασκορπίστηκαν λαθρέως και μας άφησαν εις το έλεος, χωρίς έστω και την παραμικρή οδηγία. Μας είπαν μόνο ότι ο Στρατηγός Μπακόπουλος εσυνθηκολόγησε με τους Γερμανούς και όπου θέλετε πηγαίνετε.

Δια να μην παραδοθούμε ως αιχμάλωτοι εις τους Γερμανούς, μας εφώναξε ένας υπολοχαγός ονόματι Θεόδωρος Καλίνος εκ Τυρνάβου Λαρίσης και μας λέγει: Παιδιά ακολουθήστε με. Και μόλις αναχωρήσαμε εκ του χωρίου Μέταλλον, ώρα 2αν μετά το μεσονύκτιον, επορευόμεθα επάνω από βουνό εις βουνό, με πλήρες όπλισμα. Επεράσαμε από τας Σέρρας. Μετά επέσαμε εις κάμπους, συναντήσαμε λίμνες, αψηφώντας την ραγδαίαν βροχήν που έπεφτε. Επεράσαμε τέσσερις λίμνας, πατώντας μέσα μέχρι ενός μέτρου νερού.

Κατόπιν μεγάλης ταλαιπωρίας εφθάσαμε εις Γέφυρα Στρυμώνος, όπου την φρουρούσαν στρατιώται Γερμανοί. Με μεγάλην αγωνία διαφύγαμε από την φρουράν αυτήν. Αυτήν την βραδιά δεν έπαψε καθόλου η βροχή, λες και άνοιξαν τα ουράνια. Εβαδίζαμε έως εδώ δυο ημερόνυκτα. Τα πόδια μας δεν ημπορούσαμε να τα πάρομε. Αυτήν την βραδυά μας κυνήγησαν οι Γερμανοί με τα μηχανοκίνητα, να μας βρουν. Αλλά εμείς διασκορπισθήκαμε εις τους ……… Χαθήκαμε σαν τα έρημα τα πουλιά.

Κατόπιν εγώ με δυο πατριωτάκια μου εφθάσαμε εις ένα χωριό Νέος Σκάθος  (Πιθανόν εννοεί Νέος Σκοπός). Εμείναμε εκεί μια βραδιά εμείς οι τρεις, Αντώνιος Τσαμπούρης, Σωτήριος Στήκας, Κομνηνός Αριστοτέλης. Εφύγαμε και επεράσαμε από μίαν γέφυραν 150 μέτρα μάκρος. Κατόπιν διαρκούς πορείας επεράσαμε εις Νιγρήτα. Εβαδίζαμε μέρα και νύχτα σαν τα άγρια θηρία και επεράσαμε εις Βλάμπουρο (Φλάμπουρο). Μετά εις Λουτρά (πιθανόν εννοεί το χωριό Θερμά, νότια του Φλάμπουρου). Μετά εις χωρίον Σκεπαστό. Εκεί εφάγαμε το μεσημέρι, όπου είχαμε να φάμε 3 ημέρες. Μετά εφθάσαμε είς το χωρίον Βρασνά, όπου εκοιμηθήκαμε. Κατόπιν εφύγαμε και εβαδίζαμε δώδεκα ώρες συνέχεια. Εφθάσαμε εις χωρίον Βαρβάρα, όπου μας εφιλοξένησαν οι κάτοικοι πάρα πολύ. Πριν φθάσομε εκεί, επεράσαμε από το Τσιφλίκι του Σταθάτου (σήμερα λειτουργεί ως μουσείο και βρίσκεται κοντά  στο χωριό Μόδι). Συναντήσαμε όρη, δάση, χαράδρες. Νηστικοί, χωρίς παπούτσια, ελεηνοί και δυστυχισμένοι. Αλλά με την δύναμη του παντοδύναμου Θεού μας περνούσαν όλες οι θλίψεις.

Εφύγαμε από το χωρίον Βαρβάρα και κατόπιν μεγάλης πορείας εφθάσαμε εις Στάγειρα. Μετά εις Στρατονίκην. Με μεγάλην εξάντλησην εφθάσαμε εις Ιερισσό χωρίον. Μετά τέσσερις ώρες εφθάσαμε εις χωρίν Πύργο. Εκεί εσυναντηθήκαμε μαζί με τον αγαπητόν μου φίλον Δημήτριον Βούλγαρην εκ Βόλου. Εκοιμηθήκαμε είς ένα στάβλον, εις την άκρην της θάλασσας.

Μόλις ξημέρωσε εφύγαμε δια το Άγιον Όρος. Επεράσαμεν πρώτον από το Ρούσικο Μοναστήρι. Μετά από ελληνικό μοναστήρι, όπου μας έδωκαν και εφάγαμε. Μετά από το Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος. Μετά από το Βουλγαρικό. Μετά εβρήκαμε ένα ρουσικό μεγάλο, στην άκρη της θάλασσας. Μετά εβρήκαμε ένα μοναστήρι Σερβικό.   Μετά εφθάσαμε εις μοναστήρι ελληνικό, ονομαζόμενο ΔΑΦΝΗ. Έως εδώ εφθάσαμε κατόπιν οκτώ ημερονυκτίων πορεία. Με μεγάλη αγανάκτησην και εξάντλησην εφθάσαμε εις Μόλυβον με βενζινόπλοιον.

    

Καραφύλλη Μαριάνθη: Προσπάθεια αποτύπωσης της διαδρομής των στρατιωτών από τα Μέταλλα μέχρι το Σκεπαστό (1^ος χάρτης) και από το Σκεπαστό μέχρι την αναχώρησή τους από το Άγιο Όρος (2^ος χάρτης)

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Καραφύλλη Μαριάνθη

Εισήγηση σε συνέδριο της ΕΛΤΕΕΘ το 2011

Η εισήγησή μου δεν είναι εντελώς καινούργια. Στηρίζεται σε μια εργασία που είχα κάνει με τους μαθητές μου το 2004-05. Συνεχίζει όμως να είναι επίκαιρη και σε ισχύ, αφού στην ουσία τίποτα δεν έχει αλλάξει στο χώρο τις Τεχνικής – Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, παρά τις άπειρες μέχρι τώρα «μεταρρυθμίσεις».

Σήμερα είμαστε μπροστά και σε αναμονή μιας νέας μεταρρύθμισης. Την περιμένουμε με κομμένη την ανάσα. Θα υπάρξει κάποια αλλαγή προς το καλύτερο; Κάποια αλλαγή που θα βγάλει από το τέλμα της την ΤΕΕ; Η μελέτη της ιστορίας των μέχρι τώρα μεταρρυθμίσεων, μας λέει ΟΧΙ.

Ας ρίξουμε μια βιαστική ματιά σ’ αυτή την ιστορία.

Ο προσανατολισμός της επίσημης Πολιτείας για μια γενικότερη αντιμετώπισή της ΤΕΕ εμφανίζεται με το Ν. 7/1903 «Περί συστάσεως Εμπορικών Σχολών». Το 1917 θεσμοθετείται η δημιουργία Τεχνικής – Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Μετά το Δημοτικό οι απόφοιτοι μπορούσαν να εγγραφούν στο τριτάξιο Αστικό Σχολείο και από εκεί στις Τεχνικές-Επαγγελματικές Σχολές. Με το Νόμο 4397/1929 και την τάση για εκβιομηχάνιση μετά τη συρροή των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ιδρύονται τα Κατώτερα Επαγγελματικά Σχολεία. Ο Νόμος όμως 5197/1931 «Περί Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως» μπορεί να θεωρηθεί ως ο πρώτος Νόμος με τον οποίο γίνεται προσπάθεια να ρυθμιστούν ενιαία και συνολικά τα θέματα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Η Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση διαβαθμίζεται σε κατωτέρα, μέση και ανωτέρα. Το 1935 όμως, απορρίπτεται η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929 και οι παραπάνω ρυθμίσεις δεν υλοποιούνται ποτέ.

Με νομοθετήματα του 1959 (Ν.Δ. 3970, 3971, 3973) η Επαγγελματική Εκπαίδευση χωρίζεται ξανά σε 3 βαθμίδες, Κατώτερη, Μέση και Ανώτερη και ιδρύονται οι έξι πρώτες τεχνικές σχολές βοηθών εργοδηγών, οι κατώτερες επαγγελματικές σχολές, το Ζάνειο Πειραματικό Τεχνικό Γυμνάσιο, η ΣΕΛΕΤΕ, καθώς και η Γενική Διεύθυνση Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΕΠΘ, για το συντονισμό της Τεχνικής – Επαγγελματικής Εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων.

Με την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1964-65 η ΤΕΕ αναγνωρίζεται ως αναγκαίος παράγοντας για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου και της χώρας, ο νόμος όμως 4379/1964, περί Οργανώσεως και Διοικήσεως της Μέσης και Ανωτέρας Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως, δεν πρόλαβε να εφαρμοστεί. 

          Παρόμοιος ήταν όμως ο επόμενος σημαντικός για την ΤΕΕ Νόμος, ο 576/77 με τον οποίο δημιουργούνται τα Κέντρα Επαγγελματικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης. Τα ΚΕΤΕ αποτελούσαν λειτουργικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας Τεχνικής – Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Περιελάμβαναν τουλάχιστον ένα Τεχνικό Λύκειο, ένα Επαγγελματικό Λύκειο, θεωρητικά ισότιμα προς το Γενικό Λύκειο, που αντικατέστησαν τις Μέσες Σχολές Βοηθών Εργοδηγών και μια Τεχνική και Επαγγελματική Σχολή Ν.Τ. διετούς φοίτησης, που αντικατέστησε τις Κατώτερες Σχολές των Εργοδηγών.

          Με το Νομο 1566/1985 καταργούνται τα ΚΕΤΕ και δημιουργούνται τα ΤΕΛ,  οι  ΤΕΣ, τα ΕΠΛ καθώς και τα ΣΕΚ. Κι ενώ τα σχολεία αυτά μεσουρανούσαν και το ποσοστό των μαθητών της ΤΕΕ είχε ακουμπήσει για μοναδική φορά το 43%, οι παραπάνω τύποι σχολείων καταργούνται με τον 2525/1997 με τον οποίο ιδρύονται τα Ενιαία Λύκεια και το 1998 με το Νόμο 2640 ιδρύονται τα ΤΕΕ, για να καταργηθούν κι αυτά 8 χρόνια αργότερα με το Ν. 3475/2006 με τη μετατροπή τους σε ΕΠΑΛ και την ίδρυση των ΕΠΑΣ.

          Καμιά όμως από τις μεταρρυθμίσεις αυτές δεν θεωρείται ότι πέτυχε το επιθυμητό αποτέλεσμα, την ικανοποιητική ανάπτυξη της ΤΕΕ στην Ελλάδα. Υπεύθυνη γι’ αυτό θεωρείται από πολλούς η Επίσημη Πολιτεία με τα ελλιπή της μέτρα. Αρκετοί όμως είναι επίσης και αυτοί που υποστηρίζουν ότι υπεύθυνοι για την αποτυχία της Τεχνικής – Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα και εμπόδιο για την κοινωνική της αναγνώριση, είναι η δέσμευση σε αντιλήψεις, στάσεις και αξίες, που θεωρούν κατώτερη τη χειρωνακτική εργασία από την πνευματική και ο προσανατολισμός της ελληνικής εκπαίδευσης στις κλασικές-ανθρωπιστικές σπουδές, σύμφωνα με τους λάτρεις των οποίων η βάση της εκπαίδευσης των νέων και της μόρφωσης γενικά του ανθρώπου είναι τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και κυρίως του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Κλασικισμός όμως δεν σημαίνει εξωτερική μίμηση των συγγραφέων, αποστήθιση κανόνων, τύπων και ύφους, αλλά μελέτη, ανάλυση και εσωτερική βίωση των κλασικών έργων και αυτό αποφασίσαμε να κάνουμε αν και γνωρίζαμε τότε ότι θα έπρεπε να κολυμπήσουμε σε πολύ βαθιά για εμάς νερά.

Αφήνοντας τον ιδεαλιστή Πλάτωνα, καταλήξαμε στο να ασχοληθούμε μόνο με τον Αριστοτέλη, το πιο μελετημένο από κάθε άλλο ανώτερο πνεύμα της ελληνικής κλασικής αρχαιότητας,  που όπως είναι γνωστό είναι πιο κοντά στη λογική και στον εμπειρισμό, αρχές που διέπουν και την Τεχνική Εκπαίδευση, αφού η φιλοσοφία του συνίσταται στο να ερευνά τα αισθητά και τα νοητά και από αυτά να ανέρχεται στις αιτίες:

         

Κατά τον Αριστοτέλη ο άνθρωπος, όπως όλα τα όντα, αποτελείται από ύλη και μορφή, από σώμα και ψυχή. Η θέση όμως του ανθρώπου είναι μοναδική, και το αποδεικνύει και μόνο με την όρθια στάση του και με τη δυνατότητα να κρατά ψηλά το κεφάλι, διευκολύνοντας έτσι τη σκέψη, τη θεϊκή αυτή ενέργεια που χαρακτηρίζει τη θεία καταγωγή του ανθρώπου. Ξεχωριστή και θαυμαστή είναι και η θέση του ανθρώπινου χεριού με τις εξαίσιες δεξιότητές του. Ο άνθρωπος είναι το πιο σοφό δημιούργημα επειδή έχει χέρια, διακηρύσσει.  Σκέψη λοιπόν και δεξιότητες είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία του ανθρώπου για τον Αριστοτέλη. Αυτά όμως δεν είναι και τα βασικά στοιχεία της Τεχνικής-Επαγγελματικής Εκπαίδευσης;

Ας ακολουθήσουμε όμως λίγο ακόμα τον Αριστοτέλη στη διδασκαλία του. Ο άνθρωπος εκτός από φυσικό σώμα, με τρεις διαστάσεις (πλάτος, μήκος, ύψος), είναι και πρόσωπο και νους, με τρεις επίσης διαστάσεις: Τη θεωρητική σκέψη, την πρακτική σκέψη και την παραγωγική ή ποιητική σκέψη. Ο άνθρωπος με την ποιητική του διάσταση, μέσα από τα έργα του, τις κατασκευές του, αναζητά την αλήθεια, τη γνώση των αιτίων, το «γιατί» των πραγμάτων. Είναι ο άνθρωπος καλλιτέχνης ή τεχνίτης, αυτός που παράγει τα έργα τέχνης με την ευρεία σημασία, δηλαδή όλα τα έργα που είναι φτιαγμένα για ένα σκοπό ή αλλιώς όλα τα είδη πραγμάτων. Όπως λέει ο ίδιος ο Αριστοτέλης η τέχνη είναι «έξις μετά λόγου αληθούς ποιητική». Είναι μέρος αυτού του συνεχούς το οποίο ξεκινά από τις αισθητικές εντυπώσεις μνήμης και μέσω της εμπειρίας καταλήγει στη συστηματική γνώση, δηλαδή στην επιστήμη. Το γεγονός ότι μπορεί η τέχνη να διδαχθεί ενισχύει τον επιστημονικό της χαρακτήρα.

Ο Τεχνίτης κατά τον Αριστοτέλη, για να εκτελέσει το σχέδιό του, την ιδέα του, πρέπει να έχει ειδικές τεχνικές γνώσεις που μαζί με τις άλλες γνώσεις αποτελούν τα αγαθά του πνεύματος και της ψυχής, απαραίτητα μαζί με τα σωματικά και τα εξωτερικά αγαθά για την ευτυχία του ανθρώπου. Αυτές οι γνώσεις είναι που ξεχωρίζουν τον εμπειροτέχνη από τον αρχιτεχνίτη.

          Τεχνίτης όμως θεωρείται και ο απόφοιτος της Τεχνικής – Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Ένας τεχνίτης όμως με γνώσεις, ένας αρχιτεχνίτης όπως λέει ο Αριστοτέλης. Κι εδώ βρίσκεται το παράδοξο. Ενιαίο Λύκειο ζητούν κάποιες φωνές που δυστυχώς ολοένα και αυξάνονται. Κλασική-Ανθρωπιστική Παιδεία. Απαξιώνεται η ΤΕΕ γιατί λατρεύουν τους κλασικούς και άρα και τον Αριστοτέλη. Κι όμως ο Αριστοτέλης ασχολείται και εξιψώνει  την τεχνική γνώση, θέτοντας έτσι τις βασικές αρχές της Τεχνικής-Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, αφού σύμφωνα με όλους τους τελευταίους νόμους, η Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση αποβλέπει στο συνδυασμό γενικής παιδείας και τεχνικής και επαγγελματικής γνώσης.

Ίσως λοιπόν η λύση για τη μεταρρύθμιση που ζητάμε να βρίσκεται πράγματι στη μελέτη των κλασικών και του Αριστοτέλη. Ενός Αριστοτέλη που θεωρεί τεχνίτη το γιατρό, τεχνίτη τον αρχιτέκτονα. Αυτή είναι η Τεχνική Εκπαίδευση που ζητάμε κι εμείς. Μια Τεχνική Εκπαίδευση που θα ετοιμάζει τον ηλεκτρονικό, τον ηλεκτρολόγο, το λογιστή, αλλά που θα μπορεί να οδηγεί και στην Ιατρική και στο Πολυτεχνείο. Η ψευδεπίγραφη Τεχνολογική Κατεύθυνση δεν έχει καμιά θέση στο Γενικό Λύκειο. Μόνο μ’ αυτό τον τρόπο πιστεύουμε ότι η ΤΕΕ στην Ελλάδα θα αναγνωριστεί και θα πάρει επιτέλους τη θέση που της αξίζει.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Adler M.,           Ο Αριστοτέλης για όλους, Εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα, 2001

Alpha Education, ιστοσελίδα, Αφιέρωμα στον Αριστοτέλη

Γωγούση Αριστείδη, Το πρόβλημα του λειτουργικού σχεδιασμού στη φιλοσοφία της τεχνολογίας και συμβολή στην εξεύρεση διεξόδου, Διδακτορική διατριβή

Δήμος Σταγείρων – Ακάνθου, ιστοσελίδα

Δήμος Σταγείρων – Ακάνθου, Άλσος Αριστοτέλους, διαφημιστικό φυλλάδιο

Επιστήμη και Ζωή, εγκυκλοπαίδεια, Εκδ. ΧηΙακώβου Α.Ε., Αθήνα

ΘΡΑΝΙΟ, Ιστοσελίδα

Καραφύλλη Μ., Η συμβολή των ΤΕΛ στην Επαγγελματική – Εκπαιδευτική Σταδιοδρομία και Αποκατάσταση των νέων, Αφοι Κυριακίδη, Θεσ/νίκη, 2002

Κωτσίκη Β., Εισαγωγή στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, Εκδ. ΕΛΛΗΝ, Αθήνα, 1997

Νόμος 2640/3-9-98

Παιδαγωγική – Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια – Λεξικό, Εκδ. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Αθήνα, 1989

Paromoioseis.com, ιστοσελίδα, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

ΤΕΙ Αθηνών, ιστοσελίδα historia, Ιστορία της Τεχνικής και της Τεχνολογίας.

Πρώτη μέρα Γερμανικής Κατοχής στο Μόλυβο - Λέσβου

ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΜΟΛΥΒΟ – ΛΕΣΒΟΥ

Καραφύλλη Μαριάνθη

          Απομνημονεύματα από το Ημερολόγιο της μητέρας μου

Στην απόδοση από το πρωτότυπο έγιναν μόνο μικρές ορθογραφικές-γραμματικές-συντακτικές διορθώσεις για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου

Ανάμνηση Πασχαλιάτισσα – έτος 1941

2 του μηνός Μαΐου, ημέρα Παρασκευή και ώρα 4 μ.μ. έφθασαν ξένοι στρατιώται εις το χωριό μας. Τους δεχθήκαμε ξαφνικά χωρίς να ξέρομε το φρόνιμά τους. Βγήκαν με βενζινόπλοια εις την θέσην Εφθαλού και μόνοι τους, χωρίς κανέναν οδηγό βγήκαν εις τον δρόμο Μακρές και τράβηξαν για την Αστυνομία. Στην αρχή, έως ότου μάθουμε ποιοι ήταν και τι συμβαίνει, δεν λέγεται ο φόβος μας. Η ανησυχία που πήραμε όλοι μέσα στο χωριό ήταν μεγάλη. Τρομάρα και ο καθείς έτρεχε μέσα……

Μαζευτήκαμε 2-3 οικογένειες σε κάθε σπίτι. Εμείς πήγαμε εις το σπίτι της Πηνελόπης Φραγκούλη. 3 ημερόνυχτα μείναμε εκεί, έως ότου να δούμε τι θα γίνει. Περιμέναμε με μεγάλη ανησυχία. Εξημέρωσε η ημέρα που είχαν δώσει υπόσχεση ότι θα ερχόταν, το Σάββατο, αλλά του κάκου. Νύχτωσε και οι Γερμανοί δεν φάνηκαν.

Ξημέρωσε η Κυριακή 4^η Μαΐου του έτους 1941. Έγινε η Κατοχή της Μυτιλήνης. Ήταν πρωινή ώρα 5. Ο κόσμος ήταν πλαγιασμένος. Ξαφνικά δεχθήκαμε 2 αεροπλάνα. Τράβηξαν κατευθείαν εις την Μυτιλήνη. Σε λίγη ώρα άλλα αεροπλάνα. Γέμισε ο κόσμος. Άλλα πήγαιναν και άλλα ερχόταν, όλη την ημέρα. Αυτό ήταν ένα πράγμα πρωτοφανές για όλους μας. Να κατεβαίνουν μέσα στον κάμπο, ένα με τα δένδρα, έως 10 αεροπλάνα, το ένα κατόπιν του άλλου. Προπάντων κατά τις 11 π.μ., 2 αεροπλάνα μαζί πέρασαν τόσο χαμηλά, που ακούμπησαν τα κεραμύδια της Αγίας Κυριακής. Τα διακρίναμε όλα λεπτομερώς. Την ίδια ημέρα έφθασαν με βαποράκια και στρατιώται Γερμανοί.

Ημέρα Κυριακή και ώρα 1 μ.μ. ήρθε ο αδελφός μου Σταύρος από στρατιώτης, μετά την οπισθοχώρηση.

Μαίου 4, έτος 1941